Издательская деятельность кафедры

Подробности

Просмотров: 2099

Издательская деятельность кафедры включает опубликование научных монографий, курсов лекций, учебных пособий и словарей. К числу наиболее значимых публикаций членов кафедры относятся следующие:

1. Казлова Р.М. Беларуская і славянская гідранімія. Праславянскі фонд. – Гомель: ГДУ імя Ф.Скарыны, 2000.

2. Казлова Р.М. Беларуская і славянская гідранімія. Праславянскі фонд. Т II. – Гомель: ГДУ імя Ф.Скарыны, 2002. – 264 с.

3. Холявко Е.И. Отражение мотива кривизны во вторичной семантике русского и белорусского слова. – Гомель: ГГУ им. Ф.Скорины, 2002. – 176 с.

4. Казлова Р.М. Славянская гідранімія. Праславянскі фонд. Т. III. – Гомель: УА «ГДУ імя Ф.Скарыны», 2003. – 361 с.

5. Коваль В.И. Словарь актуальных иностранных слов. – Гомель: УО «ГГУ им. Ф.Скорины», 2003. – 145 с.

6. Рогалев А.Ф. Ономастика художественных произведений: Пособие для студентов филологических специальностей высших учебных заведений. – Гомель: УО «ГГУ им. Ф.Скорины», 2003. – 194 с.

7. Рогалев А.Ф. Родные названия: топонимический словарь Гомеля и окрестностей. – Гомель: УО «ГГУ им. Ф.Скорины», 2003. – 168 с.

8. Рогалев А.Ф. Топонимический словарь Ветковского района Гомельской области. – Гомель: ОДО «Барк», 2004. – 196 с.

9. Ничипорчик Е.В. История риторики. Античный период: Практическое пособие для студ. филол. спец. вузов. – Гомель: УО «ГГУ им. Ф.Скорины», 2004. – 150 с.

10. Козлова Р.М. Славянская гидронимия. Праславянский фонд. Т. IV. – Гомель: УО «ГГУ им. Ф.Скорины», 2006. – 310 с.

11. Рогалев А.Ф. От Гомиюка до Гомеля: Городская старина в фактах, именах, лицах. – Гомель: ОДО «Барк», 2006. – 220 с.

12. Мельникова О.Н. Когнитивная лингвистика: Курс лекций для студентов филологических специальностей высших учебных заведений. – Гомель: УО «ГГУ им. Ф.Скорины», 2006. – 120 с. 

13. Коваль В.И. Язык и текст в аспекте гендерной лингвистики. – Гомель: УО «ГГУ им. Ф.Скорины», 2007. – 175 с.

14. Коваль У.І. (у сааўт. з Новак В.С.) Народная духоўная культура Брагіншчыны: фальклорна-этнаграфічны зборнік. – Гомель: Белпечать, 2007. – 232 с.

15. Рогалев А.Ф. Имя и образ: Художественная функция имен собственных в литературных произведениях и сказках. – Гомель: ОДО «Барк», 2007. – 224 с.

16. Рогалев А.Ф. Философия языка: практическое пособие для студентов филологических специальностей высших учебных заведений. – Гомель: УО «ГГУ им. Ф.Скорины», 2007. – 95 с.

17. Рогалев А.Ф. Географические названия в калейдоскопе времен. – Гомель: ОДО «Барк», 2009. – 256 с.

18. Рогалев А.Ф. Назвы Бацькаўшчыны (тапанімія Беларусі). – Гомель: ОДО «Барк», 2009. – 216 с.

19. Рогалев А.Ф. Историческая антропонимия Гомеля и окрестностей. – Гомель: ОДО «Барк», 2009. – 152 с.

20. Казлова Р.М. Айканімія Беларускага Палесся. Генэзіс назваў. Вып. 1. – Гомель: УА «ГДУ імя Ф.Скарыны», 2009. – 320 с.

21. Рогалев А.Ф. Введение в антропонимику. Именование людей с древнейших времен до конца XVIII века (на белорусском антропонимическом материале). – Брянск: Группа компаний «Десяточка», 2009 (издано в 2010 году). – 147 с.

22. Рогалев А.Ф. Мир, человек, язык (Опыт философии языка). – Гомель: Барк, 2010. – 276 с.   

23. Коваль В.И. Фразеология народной духовной культуры: состав, семантика, происхождение. Монография. - Минск: РИВШ, 2011. - 196 с.

24. Козлова Р.М. Белорусская и славянская  гидронимия. Праславянский фонд : в 5 т. Т. 5. Монография. - Гомель: УО «ГГУ им. Ф. Скорины», 2011. - 248 с.

25. Рогалев А.Ф. Эзотерический мир и язык. - Монография. - Гомель: ОДО «Барк», 2011. - 424 с.

26. Рогалев А.Ф. Географические названия в калейдоскопе времен. - Монография. - Гомель: ОДО «Барк», 2011. - 256 с.

27. Рогалеў А.Ф. Назвы бацькаўшчыны. Манагрфія. - Гомель: ТДА «Барк», 2011. - 216 с.

28. Коваль В.И.  Текст и язык: поиски истоков. - Монография. - Минск: РИВШ, 2012. - 270 с.

29. Рогалев А.Ф. Скрытый смысл географических названий, легенд и преданий (на материале Беларуси). - Монография. - Гомель: ОДО «Барк», 2012. - 208 с.

30. Рогалев А.Ф. Теория языкознания и философия языка. - Монография. - Гомель: УО «ГГУ им. Ф. Скорины», 2012. - 382 с.

31. Рогалев А.Ф. Топонимический словарь Гомеля и Гомельского района. - Гомель: ОДО «Барк», 2012. - 292 с.

32. Стрижак А.Л. (автор-составитель) Новые слова и их значения в современных газетных текстах (краткий словарь-справочник) . - Гомель: ОДО «Барк», 2012. - 180 с.

33. Коваль В.И. (составитель) Россия и Беларусь: историческая и духовная общность: сборник материалов олимпиады школьников Союзного государства (Гомель, 31 октября – 6 ноября 2011 г.). - Научно-популярное издание. - Гомель : Сож, 2011. − Ч. 1 – 407 с.; Ч. 2. − 303 с.

Научная деятельность кафедры

Подробности

Просмотров: 4289

Навуковая школа кафедры – “Рэгіянальны, нацыянальны і агульначалавечы ўзроўні ў літаратуры: духоўная спадчына беларусаў у сусветным кантэксце”. 

Асноўныя накірункі навуковых даследаванняў, якія праводзяцца ў межах навуковай школы наступныя: 

• Духоўная спадчына Беларускага Палесся.
• Жанр як знакавая сістэма эстэтычнай традыцыі ў нацыянальнай і еўрапейскай культурна-мастацкай практыцы.
• Праблемы паэтыкі сучаснай беларускай гістарычнай прозы.
• Пытанні тэорыі літаратуры.
• Вывучэнне беларускай літаратуры ў сусветным кантэксце.
• Методыка выкладання беларускай літаратуры.

Гомельская школа літаратуразнаўства заснавана вядомым беларускім вучоным, заслужаным дзеячам навукі Беларускай ССР, доктарам філалагічных навук, прафесарам Мікалаем Міхайлавічам Грынчыкам (1923-1999) на пачатку 70-х гг. ХХ ст. Сярод яго прац – манаграфіі “Максім Багдановіч і народная паэзія” (Мн., 1963), “Аркадзь Куляшоў: Крытыка-біяграфічны нарыс” (Мн., 1964), “Фальклорныя традыцыі ў беларускай дакастрычніцкай паэзіі” (Мн., 1969), “Шляхі беларускага вершаскладання” (Мн., 1973) і інш. 
Станаўленне М. Грынчыка-даследчыка пачалося ў 50-60-я гады, калі ён паступіў у аспірантуру пры Інстытуце літаратуры імя Янкі Купалы Нацыянальнай акадэміі навук, а затым паўтара дзесяцігоддзя працаваў у згаданай установе. 
Асабліва талент Міколы Грынчыка як вучонага і арганізатара навукі разгарнуўся ў Гомельскім дзяржаўным універсітэце, дзе ён з 1970 па 1980 год узначальваў кафедру беларускай літаратуры, стаў заслужаным дзеячам навукі нашай рэспублікі. Энцыклапедычна падрыхтаваны, шырока і разнастайна эрудыраваны, ён стварыў школу па даследаванні рэгіянальных асаблівасцей літаратуры і фальклора, падрыхтаваў вялікую колькасць высокакваліфікаваных дацэнтаў і прафесараў. Апошнія гады прафесар Грынчык Мікола Міхайлавіч працаваў загадчыкам кафедры літаратуры Беларускага універсітэта культуры, дзе таксама пакінуў значны след і добрую памяць. 
Вызначальных напрамкаў творчай спадчыны М. Грынчыка некалькі. Першы і асноўны – праблема мастацкага фалькларызму, узаемадзеяння мастацкай літаратуры, галоўным чынам паэзіі, з вуснай народнай творчасцю. Менавіта гэтым шматстайным аспектам узаемадзеяння і былі прысвечаны ягоныя дысертацыі (кандыдацкая і доктарская), якія сталіся асновай сур’ёзных, грунтоўных кніг, што не страцілі свайго тэарэтычнага і практычнага значэння да нашых дзён. 
У першай з іх – “М. Богданович и белорусский фольклор” (1958), якая затым стала асновай манаграфіі “Максім Багдановіч і народная паэзія” (1963), упершыню паказаў ролю фальклора ў станаўленні ідэйна-эстэтычных арыентацый Максіма Кніжніка, вызначыў фальклорныя вытокі многіх сюжэтаў і вобразаў ягонай паэзіі. У грунтоўнай манаграфіі “Фальклорныя традыцыі ў беларускай дакастрычніцкай паэзіі” (дысертацыя “Фольклорные традиции в белорусской дооктябрьской поэзии” (1969) на высокім тэарэтычным узроўні з прыцягненнем велізарнага фактычнага матэрыялу паказаў выключную ролю фальклорна-песенных традыцый у зараджэнні і станаўленні новай беларускай літаратуры. У шэрагу манаграфій і артыкулаў вызначыў фальклорныя элементы ў творчасці Я. Купалы, Я. Коласа, А. Куляшова, П. Глебкі. 
У час працы загадчыкам кафедры беларускай літаратуры Гомельскага дзяржаўнага універсітэта стварыў студэнцкую навуковую лабараторыю па фальклору, дзе збіраліся значныя фальклорныя матэрыялы, запісаныя студэнтамі і выкладчыкамі пад кіраўніцтвам прафесара М. Грынчыка ў час студэнцкіх практык і фальклорных экспедыцый. Лепшыя матэрыялы перадаваліся ў Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору Акадэміі навук або друкаваліся ў зборніку “Беларуская літаратура”, галоўным рэдактарам якога з’яўляўся. Рэгулярна пад яго кіраўніцтвам праводзіліся канферэнцыі па праблемах рэгіянальнага пачатку ў фальклоры, мове і літаратуры. Даследаваў спецыфіку фальклору Гомельшчыны (асаблівасці балады і ваенных песняў, а таксама народнай прозы), спрабаваў правесці паралелі паміж народнай паэзіяй беларусаў і іншых славянаў, а таксама неславянскіх народаў (у прыватнасці фіна-угорскіх). Імкнуўся адрадзіць некаторыя звычаі і абрады ў новых умовах. Знаходзіўся ля вытокаў фалькларыстычнай школы ў ГДУ імя Ф.Скарыны. 
З 1973 па 1983 год быў галоўным рэдактарам міжвузаўскага зборніка “Беларуская літаратура”. Акрамя даследаванняў народнасці літаратуры, вялікую ўвагу надаваў вельмі складанай тэарэтычнай праблеме – вершаскладанню, якая ў той час была амаль не распрацавана. Ягоная грунтоўная манаграфія “Шляхі беларускага вершаскладання” актуальная і для нашага часу. 
Мікола Грынчык шмат артыкулаў прысвяціў бягучаму літаратурнаму працэсу, напісаў грунтоўныя манаграфіі па творчасці Аркадзя Куляшова, Пятра Глебкі, Максіма Багдановіча. Ён з’яўляўся сааўтарам акадэмічнай “Гісторыі беларускай дакастрычніцкай літаратуры” і падручнікаў для вну. Стварыў і клапатліва падтрымліваў літаратурнае аб’яднанне “Крыніца” пры Гомельскім універсітэце, блаславіўшы многіх паэтаў у літаратуру. 
З гэтага часу на кафедры пачалі праводзіцца канцэптуальныя комплексныя даследаванні рэгіянальнага і агульнанацыянальнага фактараў у літаратуры і фальклоры. Дарэчы, М. М. Грынчык быў першым сярод выкладчыкаў ГДУ, хто абараніў доктарскую дысертацыю. 

Подробнее: Научная деятельность кафедры

Курсы польскай мовы

Подробности

Просмотров: 1750

З кастрычніка 2002 года на філалагічным факультэце пры кафедры беларускай мовы плённа працуюць двухгадовыя курсы польскай мовы для студэнтаў і дарослых, пасля якіх паспяховыя слухачы атрымліваюць ад Польскага інстытута ў Мінску пасведчанні аб іх заканчэнні на дзвюх мовах - беларускай і польскай, а пасля кожнага навучальнага года некаторыя самыя старанныя слухачы - выкладчыкі і студэнты - выязджаюць на моўныя вакацыйныя стажыроўкі ў шматлікія моладзевыя летнія адукацыйныя школы Рэчы Паспалітай, працягваючы старыя традыцыі асветніцкіх вандровак славутых нашых землякоў…

Геаграфіі нашых падарожжаў можна па-добраму пазайздросціць: гэта Варшава і Люблін, Жэшув і Цешын, Кракаў і Седльцы, гэта бурштынавае ўзбярэжжа Балтыйскага мора, снежныя капелюшы сівых Татраў і блакітныя люстэркі казачных Мазурскіх азёраў… А лепш не зайздросціць, а проста далучыцца да грона аматараў пальшчызны, калі, канешне, у Вашай душы жывуць матывы нашай агульнай старадаўняй гісторыі з краінай абодвух народаў, калі ёсць ахвота навучыцца чамусьці новаму і карыснаму, каб урэшце адчуць магутныя, глыбінныя агульнаславянскія карані і нашай гістарычнай мовы - мовы беларускай. Акрамя таго, курсы польскай мовы дзіўным чынам збліжаюць нашых выкладчыкаў і студэнтаў, якія становяцца сапраўднымі сябрамі-аднадумцамі на доўгія гады і па старой звычцы вітаюцца паміж сабой.

Акрыленыя выпускнікі курсаў польскай мовы пасля заканчэння нашага ўніверсітэта паспяхова працягваюць вучобу ў прыватных і дзяржаўных польскіх ВНУ: у Беластоцкім універсітэце на спецыяльнасці "Культуразнаўчая педагогіка", у Варшаўскім універсітэце на паланістыцы, у Кракаўскім вышэйшым эканамічным універсітэце на спецыяльнасці "Міжнародныя зносіны". Многія з іх працуюць па сумяшчальніцтву перакладчыкамі ў гомельскіх гандлёвых і вытворчых фірмах або на сумесных беларуска-польскіх прадпрыемствах, куды прыйшлі калісьці нявопытнымі маладымі спецыялістамі, а цяпер высока цэняцца сваімі працадаўцамі за дадатковыя набытыя веды. Сярод выпускнікоў курсаў - вядомыя маладыя перспектыўныя выкладчыкі нашага ўніверсітэта: Аляксандр Грахоцкі, Алена Купо, Наталля Сіротка, Віталіна Сідоранка, Павел Чэчат, Вольга Лідзянкова,Таццяна Пратапопава.

Грунтоўнасць навучання польскай мове абумоўліваецца вялікай матываванасцю саміх слухачоў, якіх не трэба змушаць да вучобы, запужваць залікамі і экзаменамі: іх тут проста няма! Агромністую ролю адыгрывае і матэрыяльная база польскай лабараторыі. Па сведчаннях шматлікіх замежных гасцей (а сярод іх быў у нас у маі мінулага года і пасол Лешак Шарэпка) далёка не кожны лінгвістычны клас у Польшчы мае столькі сучаснай дыдактычнай літаратуры і тэхнічных сродкаў навучання, як наша працоўня.

На занятках па польскай мове заўсёды пануе добразычлівасць, узаемападтрымка, павага і здаровы гумар. Спецыяльна распрацаваныя для нас (як для замежцаў) польскія падручнікі прадугледжваюць інтэрактыўную работу ў 3-4-асабовых зменных групах, што стварае выключныя ўмовы для раскрыцця асобасных якасцей слухачоў, садзейнічае вызваленню творчага патэнцыялу кожнага з іх, дазваляе зламаць разнастайныя комплексы ў авалоданні навыкамі маўлення.

І, нарэшце, самае галоўнае: набор на курсы адбываецца раз на два гады і працягваецца з мая па верасень. За гэты прамежак часу звычайна запісваецца 70-80 чалавек, але 1 кастрычніка на першыя заняткі прыходзіць 30-40. Гэтыя лічбы сведчаць пра вялікую цікавасць да курсаў, якія могуць канкурыраваць па сваёй папулярнасі нават з асобнымі спецыяльнасцямі. Думаецца, недалёка той час, калі на філалагічным факультэце адкрыецца дадатковая спецыялізацыя для філолагаў або будзе ўведзены агульнаўніверсітэцкі спецкурс, дзе польскую мову змогуць вывучаць студэнты ўсіх спецыяльнасцей, рэалізуючы прынцып выбару прадметаў навучання ў кантэксце дэмакратычных каштоўнасцей еўрапейскай адукацыі. Менавіта такія перспектывы развіцця курсаў уяўляюцца нам сёння.

Научно-издательская деятельность

Подробности

Просмотров: 1522

Научная разработка

ЛИТЕРАТУРНО-ПРОСВЕТИТЕЛЬСКИЙ ЦЕНТР  ПАМЯТИ О ВЕЛИКОЙ ОТЕЧЕСТВЕННОЙ ВОЙНЕ «ПАТРИОТИКА»

LITERARY-EDUCATIONAL CENTER  OF MEMORY OF THE GREAT PATRIOTIC WAR «PATRIOTICA»

НАУЧНО-ИССЛЕДОВАТЕЛЬСКИЙ СЕКТОР ГГУ им. Ф. Скорины: http://nis.gsu.by/

Традиции научно-исследовательской деятельности кафедры формировались на протяжении последней четверти ХХ века и нашли зримое выражение в монографических трудах представителей разных поколений кафедральной научно-педагогической школы: 

Соболенко В.Н. Жанр романа-эпопеи: Опыт сравнительного анализа «Войны и мира» Л.Н.Толстого и «Тихого Дона» М.А.Шолохова. – М.: Художественная литература, 1986. 
Толчикова Л.И. Судьбы людские – судьбы народные. – Минск: Навука i тэхнiка, 1990. 
Афанасьеў ?.М. Будзем садзiць сад… Лiтаратурна-крытычныя артыкулы // Бiблiятэка часопiса «Маладосць», 1991. 
Афанасьев И.Н. Кто восходит на Голгофу? Антивоенная идея в творчестве Василя Быкова. – Минск: Мастацкая лiтаратура, 1993. 
Воiнаў М.М. Плён супольнасцi: Мастацкi пераклад i развiццё беларускай лiтаратуры на памежжы Х?Х – ХХ стагоддзяў. – Мiнск: Беларуская навука, 1998. 
Афанасьеў ?.М. Чарнобыльскае светаадчуванне ў сучаснай беларускай лiтаратуры. Выпуск першы: Бягучы лiтаратурны працэс у крытычным аглядзе. – Мiнск: Беларуская навука, 2001. 
Афанасьев И.Н. Учитель истории: Война и школа Ивана Горунова. – Мозырь: ИД «Белый Ветер», 2009. 

Кафедра русской и мировой литературы динамично развивает собственную издательскую деятельность. Важным результатом этой работы явился выпуск нескольких сборников научных трудов по актуальным вопросам современного литературоведения, которые были обсуждены на организованных кафедрой научных конференциях, в том числе, получивших статус Международных: 

1. Пушкинский сборник (К 200-летию со дня рождения А.С. Пушкина) // Материалы научно-методической конференции. 21 мая 1999 года. – Гомель: Гомельский государственный университет имени Ф. Скорины, 2000. 
2. Слово и время. Первые научные чтения, посвященные памяти В.Н. Соболенко: Сборник научных статей. – Гомель: УО «ГГУ имени Ф. Скорины», 2002. 
3. Достоевский в ХХI веке: Сборник научных статей / Под ред. И.И. Морозовой. – Гомель: УО «ГГУ имени Ф. Скорины», 2002. 
4. Слово и время. Материалы научной конференции, посвященной 60-летию Н.Н. Воинова: В 2-х ч. (Ч. 2: Л.Н. Толстой и проблемы мировой культуры). – Гомель: УО «ГГУ имени Ф. Скорины», 2003. 
5. Слово в культуре. Сборник научных статей. В 2-х ч. - Гомель: УО «ГГУ имени Ф. Скорины», 2004. 
6. Война в славянской литературе: Сборник научных статей /Сост. И.Н.Афанасьев. – Мозырь: ИД «Белый Ветер», 2006. 

Научно-исследовательский потенциал кафедры позволяет решать насущные задачи научно-педагогической работы в классическом университете на своем собственном научном и методологическом фундаменте, основу которого составляют авторские учебные программы и практические пособия, изданные в Гомельском государственном университете имени Ф.Скорины и успешно апробированные в учебном процессе: 
Афанасьев И.Н. История русской литературной критики: Учебная программа. – Гомель: Гомельский государственный университет имени Ф.Скорины, 2001. 
Афанасьев И.Н. Общечеловеческое в литературе: Учебная программа спецсеминара. – Гомель: Гомельский государственный университет имени Ф.Скорины, 2001. 
Афанасьев И.Н. Русская литература ХХ века: Практическое пособие для подготовки к государственным экзаменам по русской литературе. – Гомель: Гомельский государственный университет имени Ф.Скорины, 2001. 
Морозова И.И. Вопросы литературы и эстетики в русской религиозно-философской мысли второй половины Х?Х-ХХ веков: Учебная программа спецкурса – Гомель: УО «ГГУ имени Ф.Скорины», 2002. 
Морозова И.И. Литературно-критическая деятельность К.Н. Леонтьева: Проблематика и значение для развития литературоведения ХХ века: Учебная программа спецкурса. – Гомель: УО «ГГУ имени Ф.Скорины», 2002. 
Афанасьев И.Н. Русская литература ХХ века: Учебная программа. – Гомель: УО «ГГУ имени Ф.Скорины», 2003.